Z raportu GUS dotyczącego sytuacji demograficznej w Polsce [1] wynika, że w latach 2012- 2018 liczba ludności w kraju zmniejszyła się o ponad 127 tys. osób. Zmniejszanie się liczby ludności dotyczy miast. Natomiast nieznacznie, ale sukcesywnie rośnie liczba ludności zamieszkałej na obszarach wiejskich.
W 2018 r. stopa przyrostu rzeczywistego na wsi wyniosła 0,13 proc. (przybyło prawie 20 tys. osób), a ubytek w miastach – 0,18 proc. tj. 42 tys. osób w stosunku do poprzedniego roku. Według opracowanej przez GUS prognozy, tendencja wyludniania się miast będzie się utrzymywała, natomiast liczba mieszkańców wsi będzie na stabilnym poziomie. W związku z tym 45 proc. Polaków będzie w 2050 r. mieszkało na wsi (38 proc. w 1990 r. i 40 proc. w 2018 r.).
Ludność w Polsce w latach 1990-2018 i prognoza do 2050 r. (w mln osób)
Na podstawie raportu GUS prognozuje się, że Polaków dramatycznie ubywa oraz że ten trend będzie się utrzymywał. W najbliższym ćwierćwieczu ma nas być mniej o 2,8 mln osób. Prognoza nie przewiduje wzrostu urodzeń, natomiast przewiduje wzrost umieralności. Zacznie wymierać pokolenie tzw. wyżu demograficznego z lat 50. XX wieku. Obecni 30-40 latkowie osiągną wiek emerytalny, ponad połowa Polaków będzie po pięćdziesiątce, a niska liczebność potencjalnych matek (obecnie kilkuletnie dziewczynki) spowoduje, że liczba urodzeń nie będzie znacząca. Największy spadek liczby ludności prognozowany jest dla mieszkańców województw opolskiego, lubelskiego, łódzkiego i śląskiego.
Te niekorzystne trendy demograficzne potwierdzają się w badaniach przeprowadzonych przez Polski Instytut Ekonomiczny wśród przedstawicieli 295 małych i średnich polskich miast. Okazuje się, że aż 45 proc. badanych miast zgadza się ze stwierdzeniem, że jest miastem wyludniającym się. Co ciekawe, wskaźnik ten różni się dla poszczególnych województw Polski. Z badań PIE wynika, że miasta wyludniające się najczęściej występują w województwach lubelskim, łódzkim, podkarpackim, opolskim i śląskim. W tych województwach na problem wyludniania wskazuje aż ponad połowa badanych miast.
Udział miast, które oceniają się jako wyludniające się według województw (w proc.)
Trzeba zauważyć, że zmniejszanie się liczby ludności miast przy jednoczesnym niewielkim wzroście liczby mieszkańców wsi wynika głównie ze zjawiska suburbanizacji, czyli przenoszenia ludności z miast na tereny podmiejskie. Jest to związane z upowszechnianiem posiadania samochodu i wystąpiło już w latach 50. w USA, w latach 60. w Europie Zachodniej, a od lat 90. pojawiło się w Polsce.
