Przemiany społeczne i gospodarcze, jakie zaszły w Polsce po 1945 r., miały korzenie sięgające II wojny światowej. Dlatego też podzielić je trzeba na dwa etapy. W pierwszym etapie, w latach II wojny światowej, reglamentacja i wywłaszczenia niemieckie oraz sowieckie, zniszczenia oraz śmierć i emigracja właścicieli przedwojennych podkopały fundamenty dotychczasowego systemu, w drugim etapie – zaraz po zakończeniu wojny – system rządów narzuconych Polsce siłą przez ZSRR doprowadził do trwałych zmian. W wyniku nacjonalizacji przemysłu i bankowości większość majątku narodowego (poza rolnictwem) znalazła się w ręku państwa, a system regulacji rynkowej został zamieniony na system nakazowo-rozdzielczy.
Dane – jeśli nie zaznaczono inaczej – podaje się dla obowiązującego w danym okresie zakresu terytorialnego; w przypadku lat przedwojennych i powojennych odnoszą się zatem do obszarów nieporównywalnych. Prezentowany podział na ziemie dawne oraz ziemie zachodnie i północne dotyczy powierzchni Polski po II wojnie światowej, tj. obszaru w skład którego weszły:
– ziemie dawne, należące do II Rzeczypospolitej, które pozostały w granicach Polski po 1945 r. oraz byłe Wolne Miasto Gdańsk,
– ziemie zachodnie i północne, które znalazły się w granicach Polski po 1945 r. na podstawie umowy poczdamskiej
Polska w 1939 r. stan w dniu 31 VIII
Polska w 1947 r. stan w dniu 1 IV
Powierzchnia i granice Polski
Granica państwowa Polski
Ludność Polski
Miasta w 1946 r. na tle miast liczących w 1939 r. 100 tys. i więcej ludności
Straty ludności Polski w czasie wojny
Zniszczenia wojenne nieruchomości miejskich w 1945 r.
Produkcja niektórych wyrobów
Mimo olbrzymich zniszczeń poziom produkcji i dochodu sprzed wojny został przywrócony w podobnym tempie jak w innych państwach europejskich.
Opracowanie GUS „1939–1945 Pro Memoria”.
BIBLIOGRAFIA
[1] Encyklopedia PWN, http://encyklopedia.pwn.pl, 1997–2014 WN PWN SA
[2] Historia Polski w liczbach. Państwo i społeczeństwo, GUS, tom I, Warszawa 2003
[3] Historia Polski w liczbach. Gospodarka, GUS, tom II, Warszawa 2006
[4] Historia Polski w liczbach. Rolnictwo. Leśnictwo, GUS, zeszyt 2, Warszawa 1991
[5] Majewski Piotr M., Największa bitwa miejska II wojny światowej, Biuletyn IPN, nr 8–9, Warszawa 2004
[6] Mały Rocznik Statystyczny 1939, GUS, Warszawa 1939
[7] Polska 1918–1988, GUS, Warszawa 1989
[8] Rocznik Statystyczny 1947, GUS, Warszawa 1947
[9] Rocznik Statystyczny 1948, GUS, Warszawa 1949
[10] Rocznik Statystyczny 1949, GUS, Warszawa 1950
[11] Zarys historii Polski w liczbach. Społeczeństwo. Gospodarka, GUS, Warszawa 2012
[12] Zniszczenia wojenne w zabudowie miast i wsi według stanu w dniu 1 V 1945 r., GUS, Warszawa 1967
