Bełchatowski obszar węgla brunatnego. Co dalej z kopalnią Bełchatów?

W 2021 r. kompleks węgla brunatnego w Bełchatowie, obejmujący dwa pola wydobywcze i elektrownię w centralnej Polsce, zatrudniał około 7,5 tys. osób. Stanowi to ponad 13% populacji pobliskiego miasta Bełchatów. Kompleks ma więc kluczowe znaczenie dla lokalnej gospodarki, a pobliskie gminy od ponad trzech dekad korzystają z inwestycji i zatrudnienia, jakie daje elektrownia.

Znaczna część obszaru otaczającego kompleks to tereny rolnicze, a elektrownia znajduje się ok. 10 km od samego Bełchatowa.

Cały kompleks węgla brunatnego Bełchatów rozciąga się na długości ok. 20 km ze wschodu na zachód i 5 km z północy na południe. Obejmuje on elektrownię, dwa pola odkrywkowe węgla brunatnego oraz zwałowisko mas nakładowych wydobytych podczas budowy kopalni węgla brunatnego. Paliwo do elektrowni transportowane jest z odległości ok. 5–15 km z kopalni odkrywkowych Bełchatów i Szczerców. Na obrzeżach tego terenu powstały dwa wzniesienia: Góra Kamieńsk i nowo powstałe zwałowisko zewnętrzne pola Szczerców. Liczący 406 m n.p.m. Kamieńsk został poddany pełnej rekultywacji terenu i zalesieniu, gdyż w 1993 r. zakończono na nim składowanie odpadów.

Mapa obszaru występowania węgla brunatnego w Bełchatowie

Wzgórze zostało przeznaczone na cele rekreacyjne i znajduje się na nim m.in. stok narciarski. Działa tam również farma wiatrowa o mocy 30 MW. Podczas wydobycia z pól węgla brunatnego stale wypompowywana jest woda. Po zakończeniu wydobycia, teren ten zostanie ukształtowany i przygotowany tak, aby miejsce to zostało naturalnie wypełnione wodą. Z czasem dwa otwory w ziemi, które obecnie są polami wydobywczymi węgla brunatnego, powoli staną się sztucznymi jeziorami.

Po zagospodarowaniu terenu poeksploatacyjnego musi minąć ponad 20 lat, zanim poziom wody w byłych kopalniach będzie wystarczająco wysoki, by uznać je za jeziora. Sztuczne wypełnienie może przyspieszyć ten proces o kilka lat. Przykładem mogą być niemieckie jeziora pokopalniane, które zostały wypełnione w mniej niż 10 lat. PGE oszacowała, że najgłębszy punkt jezior, po ich utworzeniu, będzie wynosił 170 m.

Kiedy koniec wydobycia w Bełchatowie?

BNEF przewiduje, że działalność większości polskich elektrowni na węgiel brunatny i kamienny stanie się nieopłacalna do 2031 r. z powodu wysokich kosztów paliwa i rosnących cen uprawnień do emisji CO2 w UE. W przypadku Bełchatowa praca najstarszych bloków stanie się prawdopodobnie nieopłacalna przed 2030 r., ponieważ wspierające elektrownię płatności w ramach rynku mocy mają zakończyć się w 2028 r.

Produkcja energii elektrycznej w Bełchatowie jest obarczona znacznym ryzykiem związanym z cenami CO2, a polski system energetyczny musi być przygotowany na zmiany cen nawet na długo przed zaprzestaniem wydobycia w Bełchatowie.

Zamknięcie elektrowni w Bełchatowie

Obecnie przewiduje się, że wszystkie bloki w elektrowni Bełchatów zostaną całkowicie zamknięte najpóźniej w 2036 r. Wynika to z faktu, że lokalne zasoby węgla brunatnego w tym czasie wyczerpią się, a inwestycje w wydobycie na nowych obszarach są nieopłacalne. Dodatkowe dostawy paliwa nie zagwarantowałyby dłuższej pracy elektrowni, ponieważ modelowanie BNEF pokazuje, że prawdopodobnie stanie się ona nierentowna już w 2029 r. (i nie później niż w 2031 r.) w zależności od cen surowców.

Źródło: Energetyka w Bełchatowie po węglu brunatnym
Scenariusze bezpiecznej i efektywnej kosztowo transformacji

Autorzy:
Felicia Aminoff Associate, Energy Transitions Research BloombergNEF
Emma Champion Head of Regional Energy Transitions BloombergNEF
Sanjeet Sanghera Head of Grids and Utilities BloombergNEF
Chelsea Jean-Michel Associate, Wind Energy BloombergNEF
Adithya Bhashyam Analyst, Hydrogen BloombergNEF
Amar Vasdev Associate, Energy Economics BloombergNEF
Arun Toora Associate, European Gas BloombergNEF
Joanna Maćkowiak Pandera Prezeska Forum Energii
Aleksandra Gawlikowska-Fyk Dyrektorka programu Elektroenergetyka Forum Energii
Marcin Dusilo Starszy analityk Forum Energii