Energia ze źródeł odnawialnych oznacza energię pochodzącą z naturalnych, powtarzających się procesów przyrodniczych, pozyskiwaną z odnawialnych niekopalnych źródeł energii.
Odnawialne źródła energii (OZE) stanowią alternatywę dla tradycyjnych, pierwotnych nieodnawialnych nośników energii (paliw kopalnych). Ich zasoby uzupełniają się w naturalnych procesach, co praktycznie pozwala traktować je jako niewyczerpalne. Ponadto pozyskiwanie energii z tych źródeł jest, w porównaniu do źródeł tradycyjnych (kopalnych), bardziej przyjazne środowisku naturalnemu. Wykorzystywanie OZE w znacznym stopniu zmniejsza szkodliwe oddziaływanie energetyki na środowisko naturalne, głównie poprzez ograniczenie emisji szkodliwych substancji, zwłaszcza gazów cieplarnianych.
Udział energii ze źródeł odnawialnych w finalnym zużyciu energii ogółem w Polsce i UE-28
W warunkach krajowych energia ze źródeł odnawialnych obejmuje energię promieniowania słonecznego, wody, wiatru, zasobów geotermalnych, energię wytworzoną z biopaliw stałych, biogazu i biopaliw ciekłych, a także energię otoczenia pozyskiwaną przez pompy ciepła.
Pozyskanie i zużycie energii ze źródeł odnawialnych
Pozyskanie tej formy energii wykazywało w ostatnich latach tendencję zwyżkową. Udział energii ze źródeł odnawialnych w pozyskaniu energii pierwotnej ogółem wzrósł w latach 2016–2020 z 13,76% do 21,59%. Struktura pozyskania energii ze źródeł odnawialnych w Polsce wynika przede wszystkim z charakterystycznych dla naszego kraju warunków geograficznych i możliwych do zagospodarowania zasobów. Energia pozyskiwana ze źródeł odnawialnych w 2020 r. pochodzi w przeważającym stopniu z biopaliw stałych (71,61%), energii wiatru (10,85%) i biopaliw ciekłych (7,79%). Łączna wartość energetyczna pozyskanej energii pierwotnej ze źródeł odnawialnych w Polsce w 2020 r. wyniosła 524 113 TJ.
Pozyskanie energii ze źródeł odnawialnych wg nośników w Polsce w 2019 r
Krajowe zużycie energii ogółem ze źródeł odnawialnych
Krajowe zużycie energii ogółem ze źródeł odnawialnych w latach 2016–2020 wzrosło o 45,36%, tj. z 373 031 TJ w 2016 r. do 542 225 TJ w 2020 r. W tym samym okresie końcowe zużycie energii brutto ze źródeł odnawialnych zwiększyło się o 50,14%, tj. z 332 571 TJ w 2016 r. do 499 338 TJ w 2020 r. Struktura zużycia energii ze źródeł odnawialnych charakteryzuje się stosunkowo dużym udziałem (61,93%) odbiorców końcowych oraz mniejszym (38,06%) jej wykorzystaniem na wsad przemian energetycznych, zużycie własne sektora energii jest śladowe (0,005%). Powyższe proporcje świadczą o tym, że nośniki energii ze źródeł odnawialnych są rzadziej wykorzystywane przez instalacje przemysłowe (komercyjne), gdzie w wyniku przemian energetycznych wytwarzane są pochodne nośniki energii (przede wszystkim energia elektryczna i ciepło) dostarczane następnie do odbiorców.
Całkowity i sektorowy udział energii ze źródeł odnawialnych w 2020 r.
Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych państwa członkowskie są zobowiązane do zapewnienia określonego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 r.
Obowiązkowe krajowe cele ogólne składają się na założony 20% udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w Unii Europejskiej. Dla Polski cel ten został ustalony na poziomie 15%. Ponadto, każde państwo członkowskie powinno zapewnić, aby w 2020 r. udział energii ze źródeł odnawialnych we wszystkich rodzajach transportu wynosił co najmniej 10% końcowego zużycia energii w transporcie.
Wskaźnik udziału energii z odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii brutto jest obliczany jako iloraz wartości końcowego zużycia energii brutto ze źródeł odnawialnych oraz wartości końcowego zużycia energii brutto ze wszystkich źródeł, wyrażony w %. Wskaźnik ten w 2020 r. wzrósł o 0,72 p. proc. w stosunku do 2019 r. i wyniósł 16,10%. Czynniki, które wpłynęły na wzrost tego wskaźnika to zwiększenie końcowego zużycia energii brutto ze źródeł odnawialnych (o 1,22%) i zmniejszenie końcowego zużycia energii brutto ze wszystkich źródeł (o 3,34%).
Udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu
Udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w elektroenergetyce wzrósł o 1,88 p. proc. w stosunku do 2019 r. i wyniósł 16,24%. Czynnikami, które wpłynęły na wzrost tego wskaźnika były wzrost końcowego zużycia odnawialnej energii elektrycznej brutto (o 11,53%) i zmniejszenie końcowego zużycia energii elektrycznej (o 1,96%).
Udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w ciepłownictwie i chłodnictwie wzrósł o 0,14 p. proc. w stosunku do 2019 r. i wyniósł 22,14%. Czynnikami, które wpłynęły na wzrost tego wskaźnika były spadek końcowego zużycia energii odnawialnej brutto na ogrzewanie i chłodzenie (o 1,21%) oraz całkowitego końcowego zużycia energii brutto na ogrzewanie i chłodzenie (o 1,83%). Udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii w transporcie wzrósł o 0,38 p. proc. w stosunku do 2019 r. i wyniósł 6,58%. Czynnikami, które wpłynęły na wzrost tego wskaźnika były wzrost końcowego zużycia energii ze źródeł odnawialnych w transporcie (o 0,99%) i zmniejszenie całkowitego zużycia energii w transporcie (o 3,62%).
Dane dot. wykorzystania energii słonecznej w latach 2016–2020 wykazują jej systematyczny wzrost. W 2020 r. łączne zużycie tej energii było o 294,8% wyższe w porównaniu z 2016 r. W przypadku kolektorów słonecznych zużycie energii było wyższe o 53,3%, a w przypadku ogniw fotowoltaicznych – 1480,6%. W 2020 r., w porównaniu z rokiem 2016, moc osiągalna w elektrowniach słonecznych [MW] oraz wyprodukowana przez nie energia elektryczna [GWh] wzrosły odpowiednio z 187 do 3 955 MW oraz z 123,9 do 1 57,9 GWh. Moc osiągalna oraz produkcja energii elektrycznej w elektrowniach fotowoltaicznych w 2020 r.
w porównaniu z 2019 r. wzrosły odpowiednio z 1 539 do 3 955 MW i z 710,7 do 1 957,9 GWh.
