Obserwowane w życiu codziennym nierówności między ludźmi dotyczące chociażby posiadanego majątku i dochodu, wykonywanego zawodu, standardu życia czy szeroko rozumianych możliwości, mają tendencję do odtwarzania się.
Osoby dobrze sytuowane dobierają sobie partnerów spośród osób sytuowanych podobnie, posyłają dzieci do najlepszych szkół i uczelni, przekazując im zarazem znaczny kapitał finansowy, ludzki i społeczny. Podobnie osoby najbiedniejsze – również obracają się w kręgach osób do siebie podobnych – z tą różnicą, że przekazują swoim dzieciom niewielki kapitał finansowy i społeczny. To właśnie ze względu na trwałość nierówności społeczne określa się mianem struktury społecznej, a więc względnie trwałego uszeregowania jednostek pod względem czynników określających szanse życiowe – dochodu, wykonywanego zawodu, wykształcenia, prestiżu.
Liczebność klas w Polsce zdefiniowanych na podstawie kryterium dochodowego (proc. osób w wieku 24-64 lat)
Wskaźnik EHDI – medianowy rozporządzalny dochód (netto) w przeliczeniu na członka gospodarstwa domowego.
W podejściu ekonomicznym klasę średnią definiuje się jako zbiór jednostek o średnim – w odniesieniu do danego społeczeństwa – poziomie dochodów.
W tak zdefiniowanych klasach medianowa wartość zmiennej EHDI wśród osób przynależących do klasy niższej wynosi 1073 PLN, do klasy średniej – 2546 PLN, zaś do klasy wyższej – 5774 PLN.
Kim na tle tak zarysowanej struktury społecznej, są osoby należące do klasy średniej?
Potocznie myśli się o nich jako osobach „ani biednych, ani bogatych”, a więc „średniakach”. Badania wskazują jednak, że to ile osób w danym społeczeństwie przynależy do klasy średniej oraz jaka jest jej sytuacja finansowa ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego kraju. Z tego względu problematyka klasy średniej jest często podejmowana przez naukowców, publicystów i dziennikarzy.
Polska klasa średnia w liczbach
Jak liczna jest polska klasa średnia?
Od początku transformacji wielkość polskiej klasy średniej utrzymuje się na mniej więcej na stałym poziomie.
Szacuje się, że polska klasa średnia liczy ok. 11-12 mln osób w wieku 24-64 lata
Aspiracje klasy średniej
45 proc. członków klasy średniej deklaruje brak jakichkolwiek oszczędności, zaś 23 proc. deklaruje posiadanie oszczędności przekraczających równowartość 3 miesięcznych pensji.
Wysokość dochodu potrzebna do swobodnego zaspokojenia potrzeb rodziny wśród członków poszczególnych klas (w tys. PLN)
Członkowie klasy średniej chcieliby zarabiać oczywiście więcej. Porównanie średniej wysokości obecnie osiąganego przez nich dochodu do wysokości dochodu, jaki – według ich własnego mniemania – pozwoliłby swobodnie zaspokoić wszystkie potrzeby ich rodzin, wskazuje na wysoki poziom aspiracji dochodowych wśród członków klasy niższej oraz nieco niższy poziom aspiracji członków klasy średniej.
oraz Europejskiego Sondażu Społecznego (2002, 2016).
Członkowie klasy średniej ekonomicznej oceniają, że kwota, która pozwoliłaby na swobodne zaspokojenie potrzeb rodziny to (średnio) 6600 PLN netto miesięcznie.
