Przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu, stosownie do art. 90 ust. 1 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach może nastąpić w drodze umowy międzynarodowej.
Umowa międzynarodowa, na mocy której państwo przekazuje organowi międzynarodowemu lub organizacji międzynarodowej kompetencje organów
władzy państwowej w niektórych sprawach, jest jedynym rodzajem traktatu, w stosunku do którego zgoda na jego ratyfikację może być uchwalona
w drodze referendum ogólnokrajowego.
Referendum jest elementem procesu ratyfikacji umowy międzynarodowej, którego efektem końcowym jest przyjęcie przez państwo zobowiązań
wynikających z jej treści. Skutki referendum wiążącego i rozstrzygającego (tj. udzielającego zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej przez Prezydenta) są tożsame z tymi, jakie wywołuje uchwalona przez Sejm RP ustawa upoważniająca Prezydenta do ratyfikacji umowy międzynarodowej.
Umowa międzynarodowa – Traktat ateński
16 kwietnia 2003 r. podpisano w Atenach Traktat dotyczący przystąpienia dziesięciu państw, w tym Polski, do Unii Europejskiej (dalej: Traktat akcesyjny). Jego stronami jest 25 państw: 15 dotychczasowych członków UE oraz państwa przystępujące do Unii.
Traktat, dotyczący przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, jest wielostronną umową międzynarodową. Głosowanie w referendum ogólnokrajowym w sprawie wyrażenia zgody na jego ratyfikację odbyło się w dniach 7-8 czerwca 2003 r.
Referendum akcesyjne
W dniach 7 i 8 czerwca 2003 r. przeprowadzono w Polsce referendum, w którym Naród został zapytany – w trybie art. 90 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – o zgodę na ratyfikację Traktatu akcesyjnego. Za ratyfikacją opowiedziała się większość głosujących (77,45%). Zgodnie z wynikiem referendum Prezydent RP dokonał ratyfikacji Traktatu, który, wraz z dokumentami towarzyszącymi, został ogłoszony w Dzienniku Ustaw nr 90, datowanym 30 kwietnia 2004 r. Od 1 maja 2004 r. Polska jest członkiem Unii Europejskiej.
W referendum Polacy odpowiadali na następujące pytanie:
Czy wyraża Pani / Pan zgodę na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej?
Wyniki referendum ogólnokrajowego w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej
| liczba osób uprawnionych do głosowania | liczba osób, którym wydano karty do głosowania | liczba osób, które wzięły udział w głosowaniu | frekwencja | liczba głosów ważnych | % głosów na TAK | % głosów na NIE | |
| Dolnośląskie | 2 308 680 | 1 389 991 | 1 389 431 | 60.18% | 1 381 388 | 83,66% | 16,34% |
| Kujawsko – Pomorskie | 1 605 181 | 929 644 | 929 397 | 57.90% | 922 788 | 77,11% | 22,89% |
| Lubelskie | 1 716 660 | 952 161 | 951 838 | 55.45% | 943 376 | 63,25% | 36,75% |
| Lubuskie | 783 984 | 456 493 | 456 354 | 58.21% | 453 362 | 84,02% | 15,98% |
| Łódzkie | 2 069 677 | 1 194 772 | 1 194 200 | 57.70% | 1 184 358 | 71,34% | 28,66% |
| Małopolskie | 2 475 661 | 1 483 766 | 1 483 101 | 59.91% | 1 472 289 | 76,15% | 23,85% |
| Mazowieckie | 3 994 956 | 2 396 116 | 2 394 838 | 59.95% | 2 377 332 | 74,70% | 25,30% |
| Opolskie | 823 806 | 449 571 | 449 437 | 54.56% | 446 102 | 84,88% | 15,12% |
| Podkarpackie | 1 592 979 | 913 377 | 913 045 | 57.32% | 905 671 | 70,08% | 29,92% |
| Podlaskie | 929 705 | 490 190 | 490 008 | 52.71% | 486 159 | 68,63% | 31,37% |
| Pomorskie | 1 680 736 | 1 055 710 | 1 055 194 | 62.78% | 1 049 065 | 80,25% | 19,75% |
| Śląskie | 3 736 344 | 2 294 949 | 2 294 120 | 61.40% | 2 280 405 | 84,51% | 15,49% |
| Świętokrzyskie | 1 029 708 | 537 175 | 536 941 | 52.14% | 532 233 | 75,76% | 24,24% |
| Warmińsko – Mazurskie | 1 108 377 | 606 963 | 606 725 | 54.74% | 601 065 | 81,72% | 18,28% |
| Wielkopolskie | 2 574 227 | 1 570 690 | 1 570 042 | 60.99% | 1 558 146 | 77,13% | 22,87% |
| Zachodniopomorskie | 1 341 010 | 784 479 | 784 090 | 58.47% | 779 313 | 84,46% | 15,54% |
| Ogółem w Polsce | 29 868 474 | 17 586 215 | 17 578 818 | 58.85% | 17 452 624 | 77,45% | 22,55% |
Wyniki w poszczególnych gminach
Konsekwencje prawne przystąpienia do UE
Na mocy Traktatu akcesyjnego Polska zobowiązała się przejąć całość prawa Unii Europejskiej, w tym tzw. traktaty założycielskie – Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) i Traktat o Unii Europejskiej (TUE).
Pojęcie Unii Europejskiej obejmuje trzy jej „filary”: I – europejskie Wspólnoty, czyli Wspólnotę Europejską (d. Europejska Wspólnota Gospodarcza) oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej; II – wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa; III – współpracę policyjną i sądową w sprawach karnych.
Charakter organizacji międzynarodowych mają (na razie) tylko Wspólnoty w ramach I filaru; filary II i III stanowią płaszczyznę współpracy między państwami członkowskimi. W związku z tym pojęcie „prawo UE” obejmuje z jednej strony prawo wspólnotowe, czyli prawo I filaru, a z drugiej strony – przepisy związane z funkcjonowaniem dwóch pozostałych filarów.
Na prawo wspólnotowe składa się cały „wspólnotowy zasób prawny” (acquis communautaire), obejmujący zarówno przepisy traktatów (tzw. pierwotne prawo wspólnotowe – pochodzące bezpośrednio od państw członkowskich), przepisy wydawane przez organy Wspólnot (zwane pochodnym lub wtórnym prawem wspólnotowym), jak również dorobek orzeczniczy Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (ETS, z siedzibą w Luksemburgu) oraz Sądu Pierwszej Instancji
