Polacy zużywają 160 kg opakowań rocznie. Dominują opakowania z tworzyw sztucznych

Produkcja około 6 mln ton opakowań rocznie zapewnia sektorowi opakowań udział w całym przetwórstwie przemysłowym w Polsce na poziomie 3,4 proc. Jest on niemal dwukrotnie wyższy niż średnia dla UE [13].

Wysoka pozycja polskiego sektora opakowań w Europie wynika m.in. z dynamicznego inwestowania branży w nowoczesne technologie oraz rozwoju eksportu opakowań przez krajowe firmy. W Polsce głównymi odbiorcami opakowań są producenci żywności, którzy odpowiadają za ponad 60 proc. zużycia opakowań, a następnie branża farmaceutyczna (7 proc. udział) i kosmetyczna (6 proc). Pozostała część zapotrzebowania na opakowania pochodzi od producentów chemii gospodarczej i innych towarów przemysłowych [14].

Biorąc pod uwagę strukturę materiałową opakowań, w Polsce dominują opakowania z tworzyw sztucznych (około 40 proc. udziału), które składają się po połowie z opakowań elastycznych (torebki, folie itd.) i opakowań sztywnych (butelki, pudełka itd.). Opakowania z papieru to około 37 proc., metale lekkie – 12 proc., a szkło – około 10 proc. [15]

Produkcja opakowań w Polsce

Wyzwaniem dla dalszego rozwoju branży opakowań będą nowe regulacje unijne zmierzające do ograniczenia generowania odpadów oraz maksymalizacji odzysku materiałów w europejskich gospodarkach.

Do lipca 2020 r. powinny zostać uchwalone krajowe przepisy regulujące wdrożenie przepisów wynikających z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/852 w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych [16]. Szacuje się, że zmiany najmocniej odczują producenci towarów plastikowych i jednorazowego użytku. Ograniczenie dotyczące zużycia wyrobów jednorazowych dotknie około 10 proc. wolumenu produkcji brutto, głównie małych i średnich firm. Natomiast podwyżki opłat za recykling, a w niektórych przypadkach także opłat pokrywających koszty sprzątania przestrzeni publicznej, czyli tzw. rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP), będzie jednym z największych wyzwań dla branży. ROP powinien obniżyć popyt na opakowania, które trudniej poddać recyklingowi. W tym przypadku głównymi poszkodowanymi mogą zostać producenci opakowań plastikowych.

Istotny wpływ na dalszy rozwój branży opakowań będą mieć również zmiany preferencji konsumentów.

Z jednej strony, obserwuje się rosnące zainteresowanie ekologicznymi opakowaniami oraz ograniczeniem zużycia surowców. Z sondażu ARC Rynek i Opinia wynika, że 84 proc. Polaków deklaruje, że gdyby były dostępne produkty w opakowaniach zwrotnych, chętnie by z nich korzystali [17]. Jednak z drugiej strony, zmieniający się model życia rodziny, rosnące dochody oraz zapotrzebowanie na dania gotowe, zwiększa popyt na opakowania [18]. Wprawdzie średnie zużycie opakowań w Unii Europejskiej na mieszkańca jest wyższe (około 180 kg) niż w Polsce (niecałe 160 kg), to jednak w ostatnich latach zużycie opakowań na potrzeby towarów sprzedawanych w Polsce rosło bardzo dynamicznie (około 12 proc. w skali roku) [19].

Zużycie opakowań papierowych jako procent zużycia opakowań plastikowych

Według autorów raportu pt. Rewolucja opakowań. Polscy producenci wobec zmian regulacji i preferencji konsumentów [20] dostosowanie się branży opakowań do regulacji będzie wymagało zdolności współpracy między podmiotami w całym łańcuchu dostaw. Chodzi o wypracowanie dobrych praktyk, które pozwolą na minimalizację kosztów regulacyjnych, bowiem koszty opłat z tytułu ROP będą niższe, jeżeli opakowania będą łatwiejsze w recyklingu. Dlatego przed branżą produkcji opakowań stoją duże wyzwania edukacyjne. Chodzi m.in. o otwarty dialog i przedstawienie korzyści ze stosowania opakowań z tworzyw sztucznych w przypadkach, gdy opakowania takie mogą pomagać ograniczyć marnotrawstwo żywności, przez przedłużanie ich przydatności do spożycia lub z uwagi na swoją niską wagę, mogą przyczyniać się do oszczędności w transporcie i zmniejszenia emisji dwutlenku węgla. Przy prawidłowym recyklingu zużytych opakowań, może okazać się, że w całym cyklu życia produktu i opakowania, zastąpienie plastiku innymi materiałami będzie niekiedy paradoksalnie prowadzić do wzrostu obciążenia dla środowiska.

[13] Polska branża produkcji opakowań z pozytywnymi perspektywami, http://www.poradnikhandlowca.com.pl/ aktualnosci-producenci/polska-branza-produkcji -opakowan-z-pozytywnymi-perspektywami [dostęp: 01.10.2019].

[14] Dane Polskiej Izby Opakowań.

[15] Polska branża produkcji opakowań z pozytywnymi perspektywami, http://www.poradnikhandlowca.com.pl/aktualnosci -producenci/polska-branza-produkcji-opakowan-z -pozytywnymi-perspektywami [dostęp: 01.10.2019].

[16] DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2018/852 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 94/62/WE sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, https://eurlex.europa.eu/legalcontent/PL/TXT/ HTML/?uri=CELEX:32018L0852&from=PL; DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie ograniczenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, https://eur-lex.europa.eu/legal -content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52018PC0340&from=PL

[17] Polacy chcą opakowań zwrotnych, http://www.poradnikhandlowca.com.pl/aktualnosci -producenci/polacy-chca-opakowan-zwrotnych [dostęp: 12.12.2019]. [18] Wygoda vs. ekologia – trendy na rynku opakowań, http://www.poradnikhandlowca.com.pl/aktualnosci -producenci/wygoda-vs-ekologia-trendy-na-rynku-opakowan

[19] Tamże. [20] https://bank.santander.pl/ms/opakowania/index.html