Konflikt izraelsko-palestyński to spór terytorialny pomiędzy dwoma narodami, palestyńskim i żydowskim, o obszar uważany przez obie strony za historyczną ojczyznę.
Zapoczątkowana w drugiej połowie XIX w. przez ruch syjonistyczny i motywowana europejskim antysemityzmem emigracja Żydów do Palestyny, wówczas części Imperium Osmańskiego, zaczęła szybko generować napięcia z lokalną ludnością muzułmańską. Zintensyfikowały się one wraz z zakończeniem I wojny światowej i objęciem dawnych ziem osmańskich mandatem Ligi Narodów – w przypadku Palestyny zarządzanym przez Wielką
Brytanię.
Lata 1947–1949 – pierwsza wojna
Kwestią przyszłości tego obszaru zajęła się nowo utworzona ONZ, której Zgromadzenie Ogólne zaproponowało podział mandatu na państwo
żydowskie i arabskie, z Jerozolimą pod zarządem międzynarodowym.
Przyjęcie rezolucji ONZ (zaakceptowanej przez ruch syjonistyczny, a zanegowanej przez stronę arabską) zaostrzyło trwający konflikt między obiema grupami do poziomu lokalnej wojny domowej. 14 maja 1948 r., w dniu wygaśnięcia mandatu brytyjskiego, strona żydowska ogłosiła niepodległość państwa Izrael. W następstwie doszło do inwazji wojsk państw arabskich – Egiptu, Jordanii, Libanu, Syrii i Iraku – na dawne terytorium mandatowe.
Działania zbrojne zakończyły się 10 marca 1949 r. Izraelowi udało się odeprzeć atak, a linie zawieszenia broni stały się de facto granicami nowego niepodległego państwa żydowskiego (tzw. zielona linia). W efekcie pod izraelską kontrolą znalazło się 78% dawnego mandatu Palestyny. Strona arabska utrzymała dwa obszary: Jordania – Zachodni Brzeg Jordanu wraz z Jerozolimą Wschodnią, Egipt – Strefę Gazy.
1967 rok – wojna sześciodniowa
W następstwie wzrastającego napięcia w relacjach z państwami ościennymi, przede wszystkim z Egiptem, Izrael zdecydował się na wojnę prewencyjną przeciw arabskim sąsiadom. Rozpoczęta 5 czerwca 1967 r. trwała sześć dni i zakończyła się izraelskim zwycięstwem – przejęciem kontroli nad półwyspem Synaj, Wzgórzami Golan i najważniejszymi dla relacji izraelsko-palestyńskich Zachodnim Brzegiem z Jerozolimą Wschodnią i Strefą Gazy.
Rada Bezpieczeństwa ONZ 22 listopada 1967 przyjęła rezolucję nr 242, wzywającą Izrael do wycofania się z ziem zagarniętych w czasie wojny sześciodniowej.
1973 r. – wojna Jom Kipur
6 października 1973 roku wojska Egiptu i Syrii napadły na Izrael (w dniu żydowskiego święta Jom Kipur – Dzień Pojednania). Po początkowych porażkach, Izrael przeprowadził powszechną mobilizację wojskową i odrzucił wojska arabskie poza linię zawieszenia broni z 1967 r. Wojska Izraela przekroczyły nawet Kanał Sueski i zagroziły stolicy Egiptu, Kairowi.
Archiwum Sił Obronnych Izraela / Wikimedia Commons.
1987 r. – pierwsza intifada na terytoriach palestyńskich
Wybuch intifady palestyńskiej poprzedził stopniowy wzrost niezadowolenia społecznego zarówno na terenach palestyńskich, jak i w Izraelu. Wywołany on został równoczesnym skumulowaniem się kilku niekorzystnych czynników ekonomicznych, społecznych i politycznych.
Za oficjalną datę wybuchu intifady przyjmuje się 8 grudnia 1987 r., dzień w którym w wyniku najechania przez izraelską ciężarówkę, w obozie uchodźców w Jebaliya w Strefie Gazy, na grupę Palestyńczyków czekających na autobusy przewożące ich do pracy w Izraelu, zginęły cztery osoby, a osiem odniosło rany. W ciągu kilku dni walki rozprzestrzeniły się na całą Strefę Gazy i Zachodni Brzeg.
Intifada skutkowała zmianą międzynarodowego odbioru Izraela – unaoczniając dysproporcję sił i podważając jego wizerunek strony defensywnej.
2000 r. – intifada Al-Aksa
Powstanie Palestyńczyków rozpoczęło się 28 września 2000 roku sprowokowane wizytą ministra turystyki Izraela (późniejszego premiera) Ariela Szarona na Wzgórzu Świątynnym w Jerozolimie. Arabskie zamieszki wybuchły w Jerozolimie i szybko rozprzestrzeniły się na Zachodni Brzeg i Strefę Gazy.
Obecna sytuacja
Wieloletni konflikt między Izraelem i Palestyną przyczynił się do skrajnych dysproporcji sił między tymi państwami, zarówno w zakresie struktur politycznych, militarnych, stanu gospodarki, warunków życia mieszkańców oraz potencjału rozwojowego. Dysproporcje te pozwoliły Izraelowi realizować plany rozbudowy żydowskiego osadnictwa na terytoriach okupowanych wbrew prawu i opinii międzynarodowej.
Gospodarka Palestyny
Podstawową gałęzią gospodarki Palestyny jest sektor usług (ok. 57% PKB na Zachodnim Brzegu i ok 73 % w Strefie Gazy. Na drugim i trzecim miejscu znajduje się rolnictwo i działalność przemysłowa. Udział rolnictwa w PKB systematycznie spada z uwagi na fakt, że ok. 62 % ziemi uprawnej znajduje się w tzw. strefie C, znajdującej się pod kontrolą izraelską.
Podstawowe problemy palestyńskiej gospodarki wynikają z niestabilnej sytuacji politycznej i utrzymującego się napięcia w stosunkach z Izraelem. Okupacja izraelska i związane z nią rygory w poruszaniu się, imporcie, eksporcie i prowadzeniu swobodnej działalności gospodarczej nie sprzyja inwestowaniu w Palestynie i stabilnym kontaktom handlowym.
Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
