Starzenie się ludności w Europie – Polska w demograficznych tarapatach

Starzenie się ludności to długoterminowa tendencja, która rozpoczęła się w Europie kilka dekad temu. Trend ten widoczny jest w przekształceniach struktury wiekowej ludności i znajduje odzwierciedlenie w rosnącym udziale osób starszych, w połączeniu z malejącym udziałem osób w wieku produkcyjnym, w całkowitej liczbie ludności. Liczebność ludzkiej populacji zmienia się w czasie w dynamiczny sposób, w zależności od trzech czynników demograficznych: urodzeń, zgonów i przepływów demograficznych.

Udział ludności w wieku 65 lat i więcej wzrasta w każdym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Wzrost względnego udziału osób starszych spowodowany jest wydłużonym przeciętnym trwaniem życia wraz ze wzrostem średniego dalszego trwania życia. Do starzenia się społeczeństw przyczyniły się również niskie poziomy dzietności, a mniejsza liczba urodzeń doprowadziła do spadku udziału młodych ludzi w całkowitej liczbie ludności.

Osoby w wieku 65 lat i więcej

Osoby w wieku 65 lat i starsze stanowią w UE 19,4% całkowitej liczby ludności. Oznacza to, że prawie co piąta osoba w Unii Europejskiej ma 65 lat i więcej. Stanowi to populację prawie 100 milionów ludzi i oznacza, że na jedną osobę w wieku 65 lat lub więcej przypadają mniej więcej trzy osoby w wieku produkcyjnym. Jeszcze 20. lat temu na jedną osobę powyżej 65. roku życia przypadało około pięciu osób w wieku produkcyjnym.

Starzenie się społeczeństw

W statystyce publicznej starzenie się ludności to proces zwiększania się udziału ludności w starszym wieku w ogólnej liczbie ludności. Według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego, w 2030 r. ogółem 53,3% gospodarstw jednoosobowych będzie prowadzonych przez osoby w wieku co najmniej 65 lat, w tym 17,3% przez osoby w wieku 80 lat i więcej.

Indeks starości

Całkowity współczynnik obciążenia demograficznego (total dependency ratio – TDR) – jest to stosunek liczby osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym*

Przewiduje się, że w 2100 roku wskaźnik obciążenia społecznego wyniesie 57%. Prawie dwukrotnie więcej niż w 2019 r. (31%). Oznacza to, że na każdą osobę w wieku 65 lat i starszą przypadać będzie mniej niż dwie osoby w wieku produkcyjnym.

Wskaźnik ten będzie najwyższy w Polsce (63%), a następnie we Włoszech, na Malcie i w Finlandii (wszystkie 62%), a także w Chorwacji (61%).

*wskaźnik jest sumą dwóch współczynników: współczynnika obciążenia osobami w  wieku przedprodukcyjnym i współczynnika obciążenia osobami w wieku poprodukcyjnym.