Współczesny analfabetyzm – nie rozumiemy tego, co czytamy

Analfabetyzm to brak umiejętności czytania i pisania u osób, które osiągnęły określony wiek (w Polsce od 10 roku życia, wg ustaleń UNESCO – powyżej 15 roku życia) oraz wykonywania czterech podstawowych działań matematycznych.

Materiał publikujemy przy okazji Międzynarodowego Dnia Walki z Analfabetyzmem (08.09.)

Do końca lat 60. XX wieku analfabetyzm traktowany był w krajach wysoko rozwiniętych jako fenomen ubogiego i zacofanego Południa. Przeświadczenie o tym, że problem został raz na zawsze rozwiązany było powszechne i silnie zakorzenione w świadomości europejskich społeczeństw. Tezy głoszące, że dotyczy również znacznych kręgów społecznych w państwach dobrobytu, przyjmowane były przez rządy, jak i same społeczeństwa z niedowierzaniem.

Obecnie jednak plagą współczesnego społeczeństwa stają się odmiany analfabetyzmu – analfabetyzm wtórny i funkcjonalny.

Analfabetyzm wtórny to zanik umiejętności pisania i czytania u osób, które je kiedyś posiadały. Natomiast osoby dotknięte analfabetyzmem funkcjonalnym nie rozumieją tekstów pisanych – potrafią połączyć litery w słowa, a te następnie w całe zdania, ale nie rozumieją ich przekazu.

Czytają, ale nie rozumieją

Z badań przeprowadzonych przez PISA i OECD wynika, że co szósty polski magister to analfabeta funkcjonalny.

Wynika z nich, że 40% Polaków nie rozumie tego, co czyta.

Kolejne 30% z nas rozumie, ale w niewielkim stopniu. Oznacza to, że mamy problem m.in. z odczytaniem rozkładu jazdy pociągów czy mapki pogodowej.

Osoby dotknięte analfabetyzmem funkcjonalnym zwykle mają kłopot ze zrozumieniem umowy, ulotki, instrukcji obsługi, odczytaniem wykresów i diagramów, nie potrafią wypełnić najprostszych druków urzędowych i formularzy, a nawet obliczyć reszty w sklepie. Mimo posiadanego wykształcenia, nie potrafią wykorzystać wiedzy do tego, by sprawnie funkcjonować w codziennym życiu.

Wiedza i informacje z memów?

Prawdą jest niestety, że współczesna technologia sprawia, że nie musimy umieć czytać i pisać a informacje ze świata czerpiemy z telewizji i radia, coraz częściej także z filmów i memów zamieszczanych w internecie.

Źródło danych: https://www.ibe.edu.pl/download/PISA_2015-20lipca_final.pdf

Czytelnictwo w Polsce

Wyniki badania Biblioteki Narodowej, która od 1992 roku sprawdza stan czytelnictwa w Polsce pokazują, że w 16 procentach gospodarstw domowych w Polsce nie ma żadnych książek. Kolejnych 15 procent posiada w domu tylko podręczniki szkolne i książki kupione na potrzeby dzieci.

Źródło danych: https://www.bn.org.pl/download/document/1529572435.pdf 

Analfabetyzm na świecie

Każdy kraj ma inne kryteria dla uznania danej osoby za analfabetę. Szacunkowo wg danych UNESCO na świecie 760 milionów ludzi nie umie czytać ani pisać.

Za główny region analfabetyzmu uważa się nadal Azję Południowo-Zachodnią. W wyniku wysokiego wzrostu stopy urodzeń cały czas rośnie tam wskaźnik analfabetyzmu.

• świat – 14-16% czyli ok. 760 miliomów osób
• Europa i Azja centralna – 0-1%
• Azja wschodnia – 5%
• Azja Południowo-Zachodnią – 37%
• Ameryka Łacińska – 8%
• Afryka Subsaharyjska – 41%
• Bliski Wschód i Afryka północna – 23%

Ludzie nie posiadający umiejętności czytania i pisania przeważnie należą do najuboższej warstwy społeczeństwa. Zwykle całą energię zużywają w walce o przeżycie.

Dwie trzecie analfabetów na świecie to kobiety

Kobiety w wielu społeczeństwach marginalizuje się, co oczywiście odbija się na umiejętności czytania i pisania.